Hoofdpunten nieuw verdrag

Op de Europese top in Brussel is besloten dat een intergouvernementele conferentie (IGC) aan de slag gaat om een herzieningsverdrag op te stellen. Dat zou eind dit jaar gereed moeten zijn, om nog voor de Europese verkiezingen in 2009 door alle landen geratificeerd te worden.

De belangrijkste wijzigingen ten opzichte van de Europese grondwet:

  • het vijftig jaar oude streven naar 'vrije en onvervalste mededinging' is komen te vervallen uit de doelstellingen van de Unie. Elders in het verdrag wordt de term gehandhaafd. In een nieuw protocol wordt vastgelegd dat competitie onvervalst moet zijn.
  • 'Oranje kaart': als een derde van de nationale parlementen bezwaar maakt tegen een voorstel van de Europese Commissie, moet het Europees Parlement daar bij zijn beoordeling rekening mee gaan houden. In de Grondwet stond alleen dat de Europese Commissie haar voorstel moet heroverwegen. Dat werd wel de 'gelekaartprocedure' genoemd.
  • grondwetsymbolen zijn geschrapt. Vlag, volkslied, het woord grondwet zijn exit.
  • het Handvest van grondrechten komt niet in het nieuwe verdrag; er wordt volstaan met een verwijzing. Er wordt nadrukkelijk gesteld dat het handvest alleen betrekking heeft op terreinen waarop de Unie competent is, met andere woorden niet op typisch nationale bevoegdheden (lees: o.a. het Britse stakingsrecht).
  • EU-regelgeving behoudt de huidige naamgeving (richtlijn, verordening etc.); de namen Europese wet en kaderwet vervallen.
  • 'niet-economische openbare diensten' blijven buiten de mededingingsregelgeving. Volgens Balkenende en Timmermans betreft het onder meer volkshuisvesting en gezondheidszorg.
  • besluitvorming met gekwalificeerde meerderheid zoals omschreven in de grondwet begint pas in 2017, na een overgangsperiode vanaf 2014. In die overgangsperiode kan een lidstaat nog de huidige Nice-verhoudingen eisen.
  • toetredingscriteria voor nieuwe lidstaten worden niet opgenomen in het nieuwe verdrag. Wel komt er op Nederlands aandringen dit zinnetje: "Er wordt rekening gehouden met de door de Europese Raad overeengekomen criteria voor toetreding." De toetredingscriteria blijven dus onderhandelbaar.
  • de minister van Buitenlandse Zaken uit de grondwet wordt een hoge vertegenwoordiger.
  • de bepalingen voor het gezamenlijke buitenlandse beleid zijn afgezwakt.
  • de Britten behaalden een 'opt-out' met betrekking tot samenwerking op de gebieden politie en justitie.

De naam herzieningsverdrag geeft aan dat het een wijziging betreft van de belangrijkste huidige verdragen, het EU-verdrag uit 1992 (Maastricht) en het EG-verdrag (oorspronkelijk uit 1957). Het is de bedoeling om de term Europese Gemeenschap(pen) geheel te vervangen door Europese Unie. Het EG-verdrag wordt omgedoopt tot Verdrag inzake de werking van de Europese Unie. De vernieuwingen uit de grondwet worden verwerkt in die twee bestaande verdragen.

Zie ook de conclusies (pdf)[link naar andere website] van voorzitter Duitsland. NB: veel interessante veranderingen zijn verwerkt in voetnoten van Annex I.