FAQ: Welke bevoegdheden heeft de Europese Unie?

Over sommige onderwerpen heeft de Unie veel te zeggen, en over andere onderwerpen juist heel weinig.

De bevoegdheden van de Unie verschillen per beleidsterrein. De grondwet onderscheidt drie soorten:

  • exclusieve bevoegdheden: de Unie is de baas, lidstaten mogen alleen met instemming van de Unie eigen beleid voeren;
  • gedeelde bevoegdheden: lidstaten dienen EU-wetgeving in te voeren - als die EU-wetgeving er is;
  • aanvullende bevoegdheden: hier treedt de Unie alleen ondersteunend en eventueel coördinerend op, als de lidstaten er om vragen.

Een terrein waar de Unie exclusieve bevoegdheden heeft is het monetaire beleid: het is de Europese Centrale Bank die de rente bepaalt en die de euro uitgeeft. Ook het mededingingsbeleid is een exclusieve bevoegdheid van 'Brussel'. Een opsomming van dergelijke terreinen staat in artikel I-13.

De terreinen waarop de Unie bevoegdheden deelt met de lidstaten worden genoemd in artikel I-14. Het betreft onder meer de interne markt, milieu en het landbouwbeleid. Zo liggen de verhoudingen op die gebieden nu ook al. Nieuw in de grondwet is dat Justitie en Binnenlandse Zaken tot de gedeelde bevoegdheden gaan horen. Met andere woorden: als er overeenstemming komt over bijvoorbeeld terreurbestrijding, dan wordt de Unie op dat gebied wetgever.

De gebieden waarop de laatste soort bevoegheden van toepassing is, staan in artikel I-17. Het gaat hier om bijvoorbeeld volksgezondheid, onderwijs en toerisme. Hier doet de Unie niet veel meer dan beleid coördineren en ondersteunen met subsidieregelingen.